فردا تیرگان است ؛ روایت آخرین تیر آرش را بشنوید! - وبلاگ کشتی گیران

به گزارش وبلاگ کشتی گیران، خبرنگاران : جشن تیرگان از مهم ترین جشن های ایرانیان باستان است که طبق گاه شمار ایرانی، 13 تیر برگزار می شد.

به گزارش وبلاگ کشتی گیران ،جشن تیرگان در کنار جشن های نوروز، مهرگان و سده از مهم ترین جشن های ایران باستان است. در سالیان اخیر برگزاری جشن تیرگان در برخی استان ها به عنوان یکی از میراث معنوی کشور در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است.

جشن تیرگان در گاه شمار یک پارچه دین های ایران روز دهم تیر بوده است. این روز به روایت ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان بود. دلیل این نام گذاری این است که تیر (سیاره عطارد)، کاتب ستارگان است. به همین مناسبت هم در تقویم ملی کشورمان، روز چهاردهم تیرماه به عنوان روز قلم نام گذاری شده است.

البته انجمن کوهنوردان ایران از سال 1384 و انجمن دوستداران کوه دماوند از سال 1389، این جشن را سیزدهم تیر در شهر رینه، در جوار قله دماوند با عنوان روز ملی دماوند برگزار می نمایند.

در باورهای مردم ایران باستان دو روایت در خصوص دلیل برگزاری جشن تیرگان وجود دارد:

نخست اینکه به باور پیشینیان، در این روز تیشتر فرشته باران به نبرد با اپوش دیو خشکسالی می پردازد و با کمک اهورا خاتمه پیروز می گردد و مردم سالگرد این پیروزی را هرساله جشن می گرفتند. باور دوم مربوط می گردد به ماجرای آرش کمانگیر و پرتاب تیر او. جریان از این قرار است که در نبرد میان افراسیاب پادشاه توران و منوچهر پادشاه ایران، که سال ها به طول انجامیده بود، در تیرماه پادشاه ایران شکست می خورد و در نبرد سختی که در مازندران درمی گیرد، دو سپاه تصمیم به صلح و سازش می گیرند و بنا را بر این می گذارند که جهت معین شدن مرز میان دو کشور، تیری از جانب مازندران به سمت خراسان رها گردد و محل فرود آمدن آن، محل مرز دو کشور را معین کند.

به فرمان سپندارمذ (ایزد بانوی زمین)، این تیر به وسیله آرش کمانگیر پهلوان نامدار ایرانی از بالای کوه دماوند پرتاب می گردد و خود او بی جان روی زمین می افتد و تیر پرتاب شده پس از گذشت زمان در کناره رود جیحون فرود می آید و آنجا به عنوان مرز ایران و توران معین می گردد. از آن پس به این مناسبت جشن باشکوهی برگزار می کردند.در برگزاری این جشن باستانی ایرانی، آیین های مخصوصی نیز اجرا می شده که از جمله آن ها می توان به آب پاشی، فال کوزه، دستبند تیر و باد و خوردن میوه و گندم پخته اشاره نمود.

خوردن میوه و گندم پخته از دیگر رسم های این جشن است. این رسم که ابوریحان بیرونی نیز آن را نقل نموده، به این صورت بوده که جهت گرامی داشت خاطره رنج های منوچهر در جنگ با افراسیاب، مردم پوشاک کشاورزان و دهقانان را بر تن نموده و محصولات را به صورت ابتدایی آن، یعنی به صورت میوه و گندم پخته مصرف می کردند.اگرچه نمی توان نشانی از این جشن در کتاب های تاریخی و ادبی قرن هشتم به بعد پیدا کرد، اما این جشن هم اکنون نیز در میان برخی مردمان برگزار می گردد. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود.مردم مازندران (مردم فیروزکوه، ساری، سنگسر و سوادکوه) که این جشن را با نام تیرماه، سیزده شو برگزار می نمایند.

مردم فراهان، که آن را روز اول تیر ماه برگزار می نمایند.مردم کاریزات (بخشی در120 کیلومتری یزد) که آن را در روز اول تیرماه، با نام آب، تیر، ماهی برگزار می نمایند.ارامنه اصفهان و برخی نقاط دنیا، که آن را روز سیزدهم ژانویه برگزار می نمایند.زرتشتیان کرمان که آن را با نام تیر و جشن و در دهه دوم تیرماه برگزار می نمایند.

آنچه مسلم است این که اگرچه این جشن هم اکنون به طور عمومی در میان مردم ما برگزار نمی گردد، همین برگزاری محدود، پس از گذشت سال ها، نشان از قدمت و اهمیت جشن در میان پیشینیان ما دارد و بر ماست که اگرچه آن را برگزار نمی کنیم، یادش را به عنوان آیینی کهن گرامی داریم.